بررسی تأثیر ورمی‏کمپوست و کودهای زیستی بر ترکیب‌های اسانس بادرنجبویه (Melissa officinalis L.) در شرایط تنش خشکی

تأثیر ورمی‏کمپوست و کودهای زیستی محرک رشد، بر ترکیب‌های اسانس بادرنجبویه (Melissa officinalis L.) در شرایط مختلف آبیاری در آزمایشی به‌صورت کرت‏های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل آبیاری در دو سطح (۶۰ و 100% ظرفیت زراعی)، ورمی‌کمپوست در سه سطح (0، 5 و 10 تن در هکتار) و کودهای زیستی محرک رشد گیاه در چهار سطح (سودوموناس فلورسنت، ازتوباکتر + آزوسپیریلیوم، ازتوباکتر + آزوسپیریلیوم + سودوموناس فلورسنت و شاهد) بود. ترکیب‌های مورد بررسی شامل سیترونلال، نرال، ژرانیال، بتا-‏کاریوفیلن و متیل سیترونلات بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل آبیاری×ورمی‏کمپوست بر سیترونلال در سطح 1% و بر ژرانیال و متیل سیترونلات در سطح 5% معنی‏دار بود. نتایج مقایسه میانگین‏ها نشان داد که تحت تنش خشکی (۶۰% ظرفیت زراعی) بیشترین مقدار سیترونلال، ژرانیال، نرال و بتا-کاریوفیلن تحت تنش خشکی (۶۰% ظرفیت زراعی) و کمترین میزان این ترکیب‌ها در شرایط بدون تنش خشکی (100% ظرفیت زراعی) بدست آمد. اما بیشترین میزان متیل سیترونلات در 100% ظرفیت زراعی و کمترین مقدار آن تحت تنش خشکی مشاهده شد. همچنین، بیشترین مقدار سیترونلال (7/47%) با مصرف 10 تن در هکتار ورمی‌کمپوست و کمترین میزان آن (45%) در تیمار شاهد حاصل گردید. بیشترین مقدار بتا-کاریوفیلن (6%) نیز با مصرف 5 تن در هکتار ورمی‌کمپوست بدست آمد. مقایسه میانگین اثر کودهای زیستی نشان داد که تلقیح ازتوباکتر + آزوسپیریلیوم + سودوموناس فلورسنت بیشترین سیترونلال (2/47%) و بتا-کاریوفیلن (9/5%) و کمترین سیترونلال (6/45%) و بتا-کاریوفیلن (1/5%) مربوط به تیمار شاهد بود. تنش خشکی باعث افزایش ترکیب‌های اسانس شد. اثر ورمی‏کمپوست تنها بر سیترونلال تأثیر داشت. باکتری‏های محرک رشد نیز تنها بر سیترونلال و بتا-کاریوفیلن اثر مثبت داشتند.